W sylwestrowy wieczór  w domu Stahlbaumów zbierają się goście. Wśród nich jest Drosselmeyer, ojciec chrzestny Klary i Freda – dzieci Stahlbaumów, który przygotował dla nich cudny podarunek – zabawnego dziadka do orzechów.

Dzieci z niecierpliwością czekają, kiedy wreszcie zobaczą choinkę i świąteczne podarunki. Wyczekiwany moment w końcu nadchodzi: przed oczyma wszystkich ukazuje się piękna choinka.

Następnie, nieoczekiwanie pojawia się nierozpoznany przez dzieci Drosselmeyer w stroju czarodzieja.  Zdolność nieznanego gościa do ożywiania zabawek zachwyca dzieci, ale jak wszystko, co tajemnicze, mimowolnie wywołuje w nich strach. Aby go rozwiać, Drosselmeyer zdejmuje maskę, i dzieci rozpoznają swojego ulubionego chrzestnego.

Klara chce się pobawić z cudownymi, ożywionymi lalkami, ale już je wyniesiono. Na pocieszenie Drosselmeyer daje Klarze dziadka do orzechów, śmieszny człowieczek bardzo jej się podoba.

Brat Klary Fred, hultaj i żartowniś, przypadkowo psuje zabawkę. Klara łagodnie pociesza swojego okaleczonego ulubieńca i delikatnie go kołysze. Fred z przyjaciółmi zakładają maski myszy i drażnią smutną Klarę. Z sąsiedniego pokoju wracają goście, tańczą Ostatni taniec (Grossvater), po czym wszyscy wychodzą.

Noc. Pokój, w którym stoi choinka, jest oświetlony przez światło księżyca. Wydaje się on tajemniczy, pełen czarów. Przezwyciężając strach, Klara przychodzi tu odwiedzić „chorego” Dziadka do orzechów. Obejmuje go i kołysze.

W tym momencie pojawia się Drosselmeyer, który tym razem już nie jest zwyczajnie dobrym chrzestnym, lecz czarodziejem. Wystarczy jeden jego gest, a wszystko wokół się zmienia: ściany rozstępują się, choinka rośnie, a wraz z nią ożywają i rosną zabawki.

Nagle spod podłogi wyłaniają się myszy ze swoim Królem Myszy na czele. Lalki są przerażone, powstaje zamieszanie. To pomysłowość i odwaga Dziadka do orzechów uratuje wszystkich: zbudował on armię ołowianych żołnierzyków i śmiało stoczył bitwę  z wojskiem myszy.

Jednak siły nie były równe. Dziadek do orzechów pozostał sam przeciwko Królowi Myszy i całej jego świcie. Klara jest przerażona: jej ukochanemu grozi niebezpieczeństwo. Ale Drosselmeyer daje jej świecę, a Klara rzuca nią do myszy, które, wystraszone, uciekając w różne strony.

Pole bitwy pustoszeje, tylko Dziadek do orzechów bez ruchu leży na podłodze.  Klara razem z lalkami spieszy mu na pomoc.  I staje się cud… oczom Klary ukazuje się piękny młodzieniec - książę Dziadek do orzechów. Książe wychodzi jej naprzeciw. Ściany domu znikają. Klara i jej przyjaciele nagle znajdują się pod sklepieniem gwiaździstego nieba, przy bajecznej choince.

lekkie śnieżynki wirują w czarodziejskim tańcu. Klarę i Dziadka do orzechów przyciąga do siebie i wabi, niczym piękne marzenie, gwiazda migająca na wierzchołku choinki. Wsiadają oni do magicznej łodzi i wędrują w górę. Lalki podążają za nimi.